44
Wstęp
Impuls do budowy huty miedzi dał dyrektor Witkowickiej Spółki Górniczo-Hutniczej Paul Kupelwieser (1843–1919). Budowa huty miedzi rozpoczęła się w 1878 r. na obszarze między hutą Martina a koksownią. Po ponad dwudziestu latach (1900–1901) nowa huta została przeniesiona na wschód od pierwotnego zakładu, gdzie już definitywnie pozostała. Modernizacja miała miejsce w 1912 r., a zasadnicza przebudowa w 1926 r. Dnia 29.8. 1944 r. podczas nalotu w hutę miedzi uderzyły dwie bomby, które poważnie uszkodziły budynek pieca do prażenia. Wkrótce jednak działanie huty zostało wznowione. Produkcja miedzi cementowej była następnie kontynuowana przez całe lata pięćdziesiąte. Do definitywnego zakończenia działania huty miedzi doszło 1. sierpnia 1962 z powodu ogólnej niezdatności obiektu do dalszej pracy m.in. z powodu niebezpiecznego stanu komina. W styczniu 1964 r. ogólnozakładowa rada gospodarcza huty żelaza Vítkovice zadecydowała o utworzeniu nowego specjalistycznego zakładu do naprawy mieszalników mobilnych i kadzi do żelazomanganu, tzw. Veronik. Od 1968 roku sąsiedni budynek huty zaczął służyć jako magazyn materiałów ogniotrwałych. Powiązane z nim zakłady zostały zburzone. Po 2003 roku budynek służył do przechowywania emaliowanych blach i wybranych wycofywanych linii produkcyjnych. Przebudowa obu sal na oddział Narodowego Muzeum Rolnictwa miała miejsce w latach 2018–2020.
Rys.1 Paul Kuppelwieser
Paul Kupelwieser (1843–1919) jest absolwentem Akademii Górniczej w Štýrsku i w wieku 25 lat został dyrektorem huty żelaza w Štýrském Hradci. W 1872 r. był współzałożycielem walcowni i zakładów szamotowych w Teplicích w Czechach, a w 1876 r. przyjął ofertę objęcia stanowiska dyrektora huty żelaza Vítkovice. Kupelwieser zdołał wyprowadzić firmę z długiego kryzysu, powiększonego przez wielki upadek giełdy wiedeńskiej w 1873 roku.
Archiwum VMG
Rys. 2 Powstanie i przeniesienie huty miedzi
Lokalizacja pierwotnego obiektu huty miedzi ( Kupferextraktion ) na mapie katastralnej, rok 1896.
Archiwum VMG
Rys. 3 Modernizacja pracy
W 1912 r. zmodernizowano nowo przeniesioną hutę, zniesiono ręczne prażalnie i na ich miejscu zbudowano dwa pięciopiętrowe obrotowe piece mechaniczne.
Archiwum VMG
Rys. 4 Rozwój huty miedzi 1926–1950
W 1926 r. przeprowadzono decydujące zmiany, które nadały halom huty miedzi ich formę. W tym roku utworzono nowe miejsce wydobycia rudy, zbudowano młyn do szlifowania żużli oraz rozbudowano budynku pomieszczeń ługowni i prażalni. Oba piece do prażenia zostały przebudowane na siedmiopiętrowe. Zbudowano nowy budynek wytrącania cynku. Dominującą cechą kompleksu huty miedzi stał się 65-metrowy komin służący do odprowadzania gazów z pieców do prażenia. W 1937 r. dobudowano fabrykę wanadu, w której produkowano ferowanad z żużla wielkopiecowego. Na przełomie lat 30. i 40. XX wieku w hucie miedzi dokonano dalszych rozbudów, założono laboratorium chemiczne i zbudowano nową wieżę kondensacyjną dla gazów z pieców do prażenia.
Archiwum VMG
Rys. 5
Widok na hutę miedzi od strony wschodniej, rok 1926. Zdjęcie pokazuje prace budowlane podczas budowy instalacji opadowej (rozbudowa instalacji ługowej), późniejszą kondensację i magazyn miedzi. Widok częściowo pokazuje również obiekt młyna, a także prażalnię.
Archiwum VMG
Slide 12
Widok na podwójną halę z północnego wschodu. Budowniczowie zbudowali duże zewnętrzne betonowe zbiorniki na rudę. Nad nimi zbudowany jest dźwig mostowy.
Archiwum VMG
Rys. 7
Zawieszenie bębnów wytrącających.
Archiwum VMG
Rys. 8 - Ługownia (wnętrze)
W budynku ługowni znajdowało się dwanaście betonowych kadzi, nad którymi wzdłuż całej hali poruszał się dźwig mostowy. Zachował się on do dziś, choć nie jest już oryginalnym urządzeniem.
Archiwum VMG
Rys. 9 - Magazyn rudy (wnętrze)
Hala, w której się znajdujesz, pierwotnie służyła jako magazyn rudy. Zdjęcie pokazuje, że poziom podłogi był znacznie niższy niż obecnie. Po lewej stronie widać sąsiednie zewnętrzne magazyny rudy i zasobniki.
Archiwum VMG
Rys. 10
Widok całego kompleksu z sąsiednimi fabrykami na zdjęciu lotniczym z 1946 roku
ČÚZK
Rys. 11
Widok hali Veronikárna przed przebudową, maj 2018 r.
NZM
Rys. 12
Widok hali magazynowej przed przebudową, maj 2018 r.
NZM
Rys. 13
Trwająca przebudowa hal na oddział Narodowego Muzeum Rolnictwa, widok od południowego zachodu, maj 2019 r.
NZM
Rys. 14
Trwająca przebudowa hal na oddział Narodowego Muzeum Rolnictwa, widok od północnego wschodu, maj 2019 r.
NZM